Χ. Π. Πανόπουλος, Π. Παναγιωτόπουλος, Ε. Αρμύρας: Ελληνικός Πολυθεϊσμός: Οικιακή Λατρεία, Αθήνα 2014.
Βιβλιοκριτική του Στυλιανού Αρίστωνος Κοροβίλα.
Βαθμολογία: 4/5.
Το “2014” εμφανίστηκε ο πλήρης οδηγός στην ελληνική ευσέβεια από την συλλογικότητα “ΛΑΒΡΥΣ”. Παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον επειδή δίνει έμφαση στις ιεροπραξίες, δηλαδή στην καθημερινή εξάσκηση της ελληνικής θρησκείας. Η προσπάθεια της ομάδας αποτελεί ένα μεγάλο βήμα προς την παλινόρθωση του Ελληνισμού, αφού με τις πληροφορίες, συμβουλές και τα παραδείγματα που δίνει, καθιστά εφικτό τον ελληνικό τρόπο ζωής στην ρωμαίικη κοινωνία.
Στις πρώτες σελίδες μαθαίνουμε για την “βιωματική προσέγγιση” της ελληνικής παράδοσης στη σύγχρονη εποχή, για τους πέντε βασικούς οικιακούς θεούς των ελλήνων (Εστία, Ζεύς, Απόλλων, Ερμής, Εκάτη) και την δομή της ελληνικής θρησκείας. Σημαντικό είναι επίσης ο ορισμός του “οίκου” που μας δίνεται, για να καλλιεργηθεί η ελληνική αντίληψη περί οικογένειας. Τί είναι ο οίκος; Τί σημαίνει ο θάνατος για τον οίκο;
Οι πληροφορίες που μας δίνονται για τα χρώματα ή σύμβολα των θεών, την λατρεία και τα τελετουργικά αντικείμενα βασίζονται σε περίπου 135 αρχαιοελληνικές πηγές. Το κείμενο είναι εμπλουτισμένο με χρήσιμες ασπρόμαυρες εικόνες. Μαθαίνουμε για τις σπονδές και χοές, πως πρέπει να θυσιάζουμε σωστά στους θεούς και δαίμονες. Οι σελ. 46-63 είναι αφιερωμένες στην καταγραφή των παραδοσιακών προσφορών προς τους θεούς, στα σύμβολα, χρώματα, ιερά ζώα, φυτά και στους καρπούς τους. Ακολουθεί το κομμάτι με τις προσευχές και τους ύμνους, “κύριες πράξεις στην ελληνική λατρεία” (σελ. 65), τη στάση των λατρευτών και πρακτικά παραδείγματα.
Το κεφάλαιο για το ελληνικό εορτολόγιο και ημερολόγιο είναι το “αδύναμο” σημείο του βιβλίου. Δεν είναι καλά γραμμένο ή αρκετά αναλυτικό, λ.χ. παρουσιάζονται μεν οι ελληνικοί μήνες, δεν αναφέρνονται όμως οι εορτές που ετελούντο τον εκάστοτε μήνα. Μαθαίνουμε για τον χωρισμό των ημερών ενός μήνα σε τρεις δεκαήμερες εβδομάδες, αλλά δεν μας δίνεται μία εναλλακτική στον τρόπο μέτρησης των ημερών ή του χρόνου (όπως υπάρχει στην ιστοσελίδα της ομάδας). Ελπίζω να επεξεργαστεί ή αυξηθεί αυτό το κεφαλαίο σε μελλοντικές εκδόσεις.
Ένα άλλο επίσης σημαντικό σημείο στο βιβλίο είναι το κομμάτι για τον τελετουργικό καθαρμό και τις καθαρτικές τελετές στις οποίες επιβίωσε η ιατρομαντεία (ελληνικός “σαμανισμός”), αφού η τελετή καθαρμού “ανοίγει την πόρτα” (σελ. 93) για την λατρευτική πράξη (ορθοπραξία). Από την σελ. 87 ξεκινάει η πρακτική πλευρά της ευσέβειας. Βήμα προς βήμα εξοικειώνεται ο αναγνώστης με τις ελληνικές τελετές. Μεταξύ άλλων βρίσκουμε τελετές για τα Αμφιδρόμια (ονοματοδοσία), για τον γάμο και την κήδευση με σημαντικές νομικές πληροφορίες.
Η Λάβρυς μας παρέδωσε ένα πολύτιμο οδηγό στο μονοπάτι του Ελληνισμού. Προτρέπω όλους τους νέους εισερχόμενους στον Ελληνισμό στην ανάγνωση του. Δεν προϋποθέτει κάποια εξειδικευμένη γνώση και είναι πολύ απλά γραμμένο. Δίνεται η ευκαιρία σε όλους τους ανθρώπους, είτε ζούν σε μεγάλες πόλεις, είτε σε απομακρυσμένα χωριά, να λατρέψουν τους θεούς και προγόνους. Να γίνουν μετέχοντες του ελληνικού έθους.
Ο “Ελληνικός Πολυθεϊσμός: Οικιακή Λατρεία” μεταφράστηκε ήδη στην αγγλική (εκδόσεις Creative Space Publishing).
Hellenismos heute 